‘Hiçbir suçlu, kendi öz mahkemesinde beraat edemez.’ demiş Juvenalis. Bu sözün kısa anlatımı, vicdan duygusundan yoksun bir insanın kendi kendini dürüst olduğuna inandırması mı, yoksa adil olmadığı halde adil gibi görünmesi midir?

    Şeytan ile anlaşma yapmış bir kişinin vicdan sesi duyulamayacak kadar kısıktır. İnsanların kendi yanlışlarını doğru çıkartacak kadar vicdanları varsa burada şahit bir tek kişinin kendidir. Fakat çoğu zaman yalancı şahitlik kişinin kaçınılmaz yolu olabilir. Vicdan sahibi bir insanın dürüst olmaya, adil olmaya ihtiyacı yoktur. Bu zorla kazanılacak bir dürtü değildir. Çünkü kişi zaten vicdanlıdır. Gerçek, doğrunun kendidir. Ve doğru tektir. Öyle ise W.Shakespeare’in ironi dolu sözü düşündürücüdür. ‘her şerefli insan vicdanını yitirmektense, şerefini yitirmeyi yeğler.

    İsteklerin zihinleri bulandırdığı bir durum değil midir bu? Öyle ise her insanın hayatının bir veya birden fazla döneminde vicdan sesinin kısıldığı bir anı olmuştur. İnsanı insan yapan adaletin yok sayıldığı dünyada zayıfların bir gün tahammüllerinin hiç olmadığı gün geldiğinde insanın gerçek savaşı güçlüler ve güçsüzler arasında olmalıdır.

    Güç insanın kendi yaşamında sağladığı olanaklardır. Zenginliktir. Kimileri zenginliğin kalpten geçtiğine inansa da bu yaşam standartlarını yükseltmez. Hatta yaşamın getirdiği ferahlık vicdanı pek çok kez yok edebilir. Burada hukuk kuralları işlesede kişinin adaleti kendinde biter. İnsanlar kendilerini haklı gösterecek anlamsız hikayeler ile vicdanlarını rahatlatsa da yapılan çalmaktır. Çalınan bir duygu ya da bir nesne olsa da kendinize verdiğiniz cevap adaletin önünde onaylanıyorsa yine de siz bir hırsızsınızdır. Öyle de olsa vicdanınızın sesi size ne söylerse söylesin sizin inandığınız doğru, inanmak istediğiniz doğrudur.